FTALANY W ZABAWKACH, A OZNAKOWANIE CE

Co jakiś czas w mediach wybucha panika z powodu wykrycia w zabawkach ftalanów. Po doniesieniach z zagranicy o zawartości ftalanów w kolorowych gumkach Rainbow Loom Urząd Kontroli Konkurencji i Konsumentów bacznie przygląda się składowi sprzedawanych w Polsce gumek. Dlatego? Czym są ftalany i z czy naprawdę trzeba się ich bać?

FTALANY - SUBSTANCJE ZABRONIONE PRZEZ DYREKTYWĘ 2009/48/WE

Ftalany to grupa związków organicznych, które po dodaniu do tworzywa sztucznego poprawiają jego właściwości czyniąc je bardziej plastycznym i łatwiejszym w kształtowaniu. Ta cenna cecha jest wykorzystywana podczas produkcji wyrobów z PVC i gumy, a więc np. elementów wyposażenia samochodów, izolacji kabli, podłóg winylowych, wyrobów medycznych (np. pojemników na krew), folii. Ftalany mogą być dodawane także do farb, lakierów, kosmetyków itp. Na mocy Dyrektywy 2005/84/WE Komisja Europejska zakazała stosowania ftalanów w zabawkach i artykułach pielęgnacyjnych dla dzieci. Zakaz ten powtórzono w Rozporządzeniu REACH 1907/2006 oraz w Dyrektywie 2009/48/WE dotyczącej wymagań bezpieczeństwa dla zabawek.

DLACZEGO FTALANY SĄ GROŹNE?

Przyczyną wprowadzenia zakazu stały się badania stwierdzające, że ftalany wpływają niekorzystnie na rozwój płodów i małych dzieci, m.in. poprzez zaburzenia gospodarki hormonalnej, powodując u chłopców niezstępowanie jąder, obniżenie ilości plemników w spermie, obniżenie poziomu testosteronu we krwi, natomiast u dziewcząt ftalany powodują przedwczesne dojrzewanie piersi. Ponadto związki te mogą być odpowiedzialne za zachorowania na raka wątroby, nerek, serca, a także wpływają na pogorszenie rozwoju neurologicznego (zaburzenia zdolności poznawczych, percepcji, pamięci).

FTALANY W ZABAWKACH

Ftalany bardzo łatwo rozpuszczają się w ślinie, co stwarza zagrożenia szybkiego przeniknięcia do ciała dziecka i zatrucia go. Z tego powodu nie mogą one znajdować się w żadnych wyrobach, które dziecko może gryźć, ssać lub z którymi ma dłuższy kontakt drogą skórną. Producenci zabawek przeznaczonych dla dzieci do lat 3, którzy zobowiązani są przestrzegać wymagań dyrektywy zabawkowej 2009/48/WE podczas procedury nadawania oznakowania CE na zabawki muszą pamiętać o analizie swoich wyrobów pod względem potencjalnej zawartości ftalanów. Wykluczeniu ich obecności będą służyć badania zabawek, które można wykonać w wybranym laboratorium zajmującym się zabawkami. Dzięki analizie zabawki oraz badaniom producent zapewniony o bezpieczeństwie chemicznym swojego wyrobu może spokojnie wystawić na niego deklarację zgodności, umieścić oznakowania CE oraz oddać wyrób w ręce użytkowników. Natomiast importer zabawki, szczególnie w przypadku importu z Chin, powinien zwrócić uwagę, czy chiński producent dysponuje badaniami potwierdzającymi brak zawartości ftalanów w wyrobie. W przypadku braku badań importer powinien wykonać je na własny koszt przed wprowadzeniem zabawki do obrotu. Dzięki temu w przypadku ewentualnej kontroli lub zgłoszenia z rynku będzie w stanie udowodnić, że spełnił on wymagania dyrektywy zabawkowej 2009/48/WE oraz oznakowanie CE znajdujące się na opakowaniu zabawki zostało tam umieszczone zgodnie z prawem. Producenci i importerzy wyrobów wolnych od ftalanów czasami umieszczają na nich symbole informujące kupujących o tym, że wyrób jest wolny od ftalanów (DEHP, BBP, BDP). 

FTALANY W INNYCH WYROBACH

Ciekawostką jest, że zakaz stosowania ftalanów obejmuje tylko wyroby dla dzieci. Farmakopea Europejska (European Pharmacopoeia Monographs) oraz Farmakopea Amerykańska (United States Pharmacopoeia XXIII) dopuszczają stosowanie ftalanów w wyrobach medycznych. Także w przypadku innych wyrobów stosownie ftalanów jest dozwolone, a ponadto producenci kosmetyków i wyrobów z tworzyw sztucznych nie mają obowiązku informowania konsumentów o zawartości ftalanów w tych produktach. Sprawa szkodliwości ftalanów dla dorosłego człowieka jest dyskusyjna. Są badania ukazujące związek ftalanów zawartych w kosmetykach z zachorowaniami na cukrzycę typu 2. Jednak niektórzy naukowcy wskazują, że negatywny wpływ ftalanów wcale nie jest tak oczywisty jak zwykliśmy sądzić.

Źródła: 

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/LKD/?uri=CELEX:32006R1907&qid=1415012952825  
http://www.medycynasrodowiskowa.pl/Downloads/File/2013v1/MS_1-2013_05.pdf  
http://tworzywa.com.pl/Wiadomo%C5%9Bci/FTALANY-PLASTYFIKATORY-DLA-PVC-20813.html 
http://biotechnologia.pl/kosmetologia/artykuly/ftalany-zawarte-w-kosmetykach-a-cukrzyca-i-inne-zaburzenia,468 
http://6s10zkzcm.sitebees.com/pr/286990/gryzak-dla-dziecka-jaka-role-pelni-i-jak-go-wybrac