KLASYFIKACJA ASPEKTÓW ISO 14001
Każda firma poprzez prowadzoną działalność wpływa na środowisko naturalne. Zwykle jest to wpływ niekorzystny, przyczyniający się do zanieczyszczenia środowiska. Jednak skala oraz sposób oddziaływania na środowisko będzie różny w zależności od rodzaju działalności firmy, a także od jej wielkości i obszaru funkcjonowania. Norma zarządzania środowiskowego – ISO 14001 nakazuje identyfikację aspektów środowiskowych, na które organizacja ma wpływ i które może nadzorować. Jest to nadrzędne wymaganie systemu zarządzania środowiskowego, bez spełnienia którego niemożliwe jest nie tylko otrzymanie certyfikatu ISO 14001, ale nawet wypełnienie obowiązków prawnych wynikających z przepisów środowiskowych.
CO TO JEST ASPEKT ŚRODOWISKOWY W ISO 14001?
Aspekty środowiskowe są to wszystkie działania organizacji oraz jej wyrobów i usług, które mogą oddziaływać ze środowiskiem (ISO 14001). Najpopularniejszymi aspektami środowiskowymi, spotykanymi we wszystkich firmach będą:
- wytwarzanie odpadów (komunalnych i związanych z produkcja lub świadczeniem usług),
- pobór energii i wody (przynajmniej na cele socjalne),
- emisje gazów i pyłów do powietrza (jeśli w firmie jest przynajmniej jeden samochód lub instalacja).
Chcąc spełnić wymagania normy należy zastanowić się, jakie jeszcze inne aspekty będą występowały w organizacji oraz zapisać te informacje w formie wykazu lub listy aspektów środowiskowych. System zarządzania środowiskowego nie narzuca jak dokładna powinna być identyfikacja aspektów. Pomocą w tym problemie może być odpowiedź na pytanie: jak szczegółowej identyfikacji potrzebuję, aby skutecznie nadzorować wpływ firmy na środowisko?
RODZAJE ASPEKTÓW W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO
Identyfikacja aspektów jest punktem wyjścia do wdrożenia systmu i późniejszego uzyskania certyfikatu ISO 14001. Kolejnym krokiem będzie klasyfikacja aspektów. Najważniejszym kryterium klasyfikacji powinno być znaczenie aspektu w skali przedsiębiorstwa i jego wpływu na środowisko. Pod tym względem wyróżnia się aspekty znaczące i aspekty nieznaczące. Każda firma będzie miała aspekty znaczące, gdyż patrząc pod kątem samego przedsiębiorstwa zawsze któreś aspekty będą dla niego ważniejsze niż inne. Ważność aspektu może wynikać z kosztów, jakie trzeba ponieść, w związku z istnieniem aspektu (opłaty środowiskowe), wielkością aspektu (np. bardzo duża ilość wytwarzanych odpadów) lub szczególnymi obwarowaniami prawnymi (np. przepisy dotyczące PCB, azbestu). Aspekty znaczące będą głównym punktem zainteresowania podczas funkcjonowania systemu zarządzania środowiskowego.
Inna klasyfikacja aspektów opiera się na stwierdzeniu, kto bezpośrednio wytwarza aspekt. W związku z tym dzielimy aspekty na:
- aspekty bezpośrednie – wynikające bezpośrednio z działań firmy wdrażającej u siebie system środowiskowy,
- aspekty pośrednie – powodowane przez dostawców, u których firma wdrażająca system kupuje usługi i wyroby, np. emisja gazów i pyłów do powietrza związana z usługami transportowymi kupowanymi od firmy zewnętrznej.
Nadzór nad aspektami pośrednimi będzie ograniczony do możliwości wynikających z umów z dostawcami. Dlatego podczas wdrażania systemu należy zweryfikować umowy z dostawcami i przemyśleć kwestię nadzoru nad aspektami pośrednimi.
Jeszcze inną metoda klasyfikacji aspektów skupia się na czasie, w którym powstaje aspekt. Wyróżnia się:
- aspekty przeszłe – np. zanieczyszczenia gleby na terenie, który firma nabyła pod działalność inwestycyjną,
- aspekty teraźniejsze – związane z bieżącą pracą przedsiębiorstwa,
- aspekty przyszłe – wynikające z planowanych przedsięwzięć, do których występowania firma może się przygotować.
Ostatnim sposobem klasyfikacji aspektów zgodnie ze wskazówkami z normy ISO 14001 będzie określenie warunków pracy, w jakich powstaje aspekt. W związku z tym będą:
- aspekty związane z warunkami normalnymi,
- aspekty związane z warunkami nietypowymi, np. rozruch linii technologicznej, remont hali,
- aspekty związane z warunkami awaryjnymi.
Warunki nietypowe tym różnią się od warunków awaryjnych, że możliwe jest ich przewidzenie i kontrolowanie. Aspekty związane z warunkami nietypowymi powinny być obiektem analizy zapobiegawczej, a firma powinna podjąć działania zmierzające zapobieganiu ich powstawania. Natomiast aspekty awaryjne nie są możliwe do przewidzenia (awarie można przewidzieć i można jej zapobiec, ale konkretnych aspektów związanych z awariami już nie), dlatego działania z nimi związane będą polegały głównie na redukcji negatywnego wpływ na środowisko, już po ich wystąpieniu.
Więcej na temat systemu zarządzania środowiskowego:
