PRAWIDŁOWA INSTRUKCJA OBSŁUGI MASZYNY
Dyrektywa Maszynowa dużo miejsca poświęca instrukcji obsługi. Producent ma za zadanie dostarczyć egzemplarz instrukcji maszyny wprowadzonej do obrotu lub oddanej do użytku na terenie Unii Europejskiej. W instrukcji powinny być zawarte informacje dotyczące bezpiecznego użytkowania, konserwacji, regulacji, montażu, transportu, a także wszelkie inne informacji dotyczące bezpieczeństwa maszyny. W artykule przedstawię aktualne zalecenia dotyczące treści oraz struktury instrukcji obsługi.
Wymagania prawne dla instrukcji obsługi maszyn
Wymagania dotyczące instrukcji obsługi dla wszystkich maszyn zawarte są w § 58 i § 59 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn. Zgodnie z § 58 rozporządzenia maszyna wprowadzana do obrotu lub oddawana do użytku musi posiadać instrukcje obsługi. Obowiązek napisania takiej instrukcji spoczywa na producencie maszyny lub jego uprawomocnionym przedstawicielu. Te same wymagania są zawarte w dyrektywie maszynowej 2006/42/WE, czyli w dokumencie europejskim, do którego odnosi się polskie rozporządzenie.
Język instrukcji zgodnie z dyrektywą 2006/42/WE
Wszelkie pisemne lub ustne informacje i ostrzeżenia powinny być sporządzone w języku lub językach Unii Euopejskiej, w którym maszyna zostaje wprowadzona do obrotu lub oddana do użytku.
Na instrukcji producent powinien umieścić napis: "Instrukcja oryginalna". W przypadku, kiedy "Instrukcja oryginalna" nie istnieje w języku lub językach oficjalnych państwa UE, w którym maszyna będzie użytkowana, tłumaczenie instrukcji na ten język powinien dostarczyć producent lub jego upoważniony przedstawiciel. Na przetłumaczonej instrukcji powinien znajdować się napis: "Tłumaczenie instrukcji oryginalnej".
Forma instrukcji dla maszyn
Dyrektywa Maszynowa nie podaje szczegółów dotyczących formy instrukcji. Jednak ogólnie uznaje się, że wszystkie instrukcje dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa dostarcza się w formie papierowej. Czasami jednak przydatne jest udostępnienie instrukcji w formie elektronicznej oraz w intrenecie w celu odzyskania instrukcji, gdy wersja papierowa zostanie zagubiona przez użytkownika.
Treść instrukcji zgodnej z dyrektywą maszynową
Instrukcja powinna być napisana w taki sposób, aby użytkownik podczas jej czytania nie miał żadnych wątpliwości w stosunku do jej treści. Wszystkie instrukcje obsługi dotyczące maszyn muszą posiadać przynajmniej następujące informacje:
- firmę i pełny adres producenta i jego upoważnionego przedstawiciela;
- podanie nazwy, typu i modelu maszyny
- deklarację zgodności lub dokument przedstawiający jej treść
- ogólny opis maszyny
- rysunki, schematy, opisy i objaśnienia niezbędne do użytkowania, konserwacji i naprawy maszyny oraz sprawdzenia prawidłowości jej działania
- opis stanowiska lub stanowisk pracy, które mogą zajmować operatorzy
- opis zamierzonego zastosowania maszyny
- ostrzeżenia dotyczące niedozwolonych sposobów użytkowania maszyn, które, jak to wynika z doświadczenia, mogą mieć miejsce
- instrukcje montażu, instalacji i łączenia
- instrukcje dotyczące mające na celu zmniejszenie hałasu lub drgań
- instrukcje dotyczące oddania do użytku i eksploatacji maszyny
- instrukcje dotyczące szkolenia operatorów
- informacje dotyczące ryzyka resztkowego
- instrukcje w sprawie środków ochrony indywidualnej
- wykaz narzędzi, które można stosować w maszynie;
- warunki, w jakich maszyna spełnia wymagania stateczności podczas użytkowania, transportu, montażu, demontażu, postoju, badań czy możliwych do przewidzenia awarii
- instrukcje bezpiecznego transportu z podaniem masy maszyny i jej różnych części
- opis sytuacji awaryjnych i sposób postępowania w takich wypadkach
- opis czynności regulacyjnych i konserwacyjnych wraz z instrukcjami
- specyfikacje części zamiennych
- informacje na temat emisji hałasu
- informacje na temat promieniowania emitowanego przez maszynę.
Dodatkowe wymagania dla instrukcji obsługi maszyn
Dyrektywa maszynowa przewiduje dodatkowe wymagania dotyczące instrukcji dla pewnych grup maszyn i są to:
- Maszyny stosowane w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym instrukcje - instrukcje muszą wskazywać zalecane środki i metody czyszczenia, dezynfekcji i płukania, nie tylko dla obszarów łatwo dostępnych, ale także dla tych obszarów, do których nie ma dostępu lub nie jest on zalecany.
- Maszyny przenośne, trzymane w ręku lub prowadzone ręcznie (kosiarki, maszyny do czyszczenia podłóg, itp.) - instrukcje muszą zawierać informacje dotyczące drgań przenoszonych przez te maszyny, w tym:
- całkowita wartość drgań, działająca na układ dłoń/ramię, jeżeli wartość ta przekracza 2,5 m/s2. Jeżeli wartość ta nie przekracza 2,5 m/s2, należy to napisać w instrukcji,
- niepewność pomiarową.
- Maszyny przenośne udarowe, montażowe i inne - instrukcje muszą zapewniać informacje dotyczące:
- osprzętu i wyposażenia wymiennego, które mogą być używane z daną maszyną,
- odpowiednich elementów montażowych lub innych elementów uderzanych, które mogą być używane w danej maszynie,
- w razie potrzeby odpowiednich nabojów.
- Maszyny samojezdne - Instrukcje muszą podawać następujące informacje dotyczące drgań przenoszonych przez maszynę na układ dłoń/ramię lub na całe ciało:
- całkowita wartość drgań działających na układ dłoń/ramię, jeżeli wartość ta przekracza 2,5 m/s2. Jeżeli wartość ta nie przekracza 2,5 m/s2, należy to napisać w instrukcji,
- najwyższą ważoną wartość skuteczną przyspieszenia działającego na całe ciało operatora, jeżeli wartość ta przekracza 0,5 m/s2 . Jeżeli wartość ta nie przekracza 0,5 m/s2 , należy to napisać w instrukcji,
- niepewność pomiarową.
Napisanie instrukcji obsługi nie jest łatwym zadaniem. Producent w instrukcji powinien zwrócić uwagę użytkownika na wiele aspektów dotyczących maszyny, począwszy od działań, których użytkownik nie może wykonywać, przez montaż, transport maszyny, aż do planu jej konserwacji, smarowania, postępowania w sytuacji awarii oraz ostatecznie do demontażu maszyny. Jest to jeden z najważniejszych dokumentów jakie tworzy producent maszyny.
